Orman maden izinleri

Orman maden izinleri konusundan önce Türkiye’nin maden zenginliğine değinelim. Ülkemizde maden çıkarma  işlemi, milattan önceki döneme kadar dayanmaktadır. Ülkemizde yürütülen madencilik faaliyetleri gerekli izinlerle yasal olsa da uygulama açısından orman alanlarının azalmasına yol açtığı bilinmektedir. İlk çağlardan beri insanlar, refah düzeyini artırmak, güvenliklerini sağlamak, günlük yaşamını kolaylaştırmak ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak üzere madencilik faaliyetleri yapmış ve doğal kaynaklardan yararlanmışlardır. Türkiye maden kaynakları çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Bu maden çeşitliliği ve bu nedenle ortaya çıkan madencilik faaliyetleri sayesinde Türkiye bu konudaki temel bilgiler açısından diğer ülkelere öncülük etmiştir.

Altın, bakır, bor, boksit, demir, krom, kükürt, manganez, cıva, tuz, taş kömürü, linyit, kurşun ve çinko, asbest gibi pek çok maden Türkiye’de bulunmaktadır. Ülkemiz bu madenlerin çoğunda öncü konumdadır.

6592 sayılı Maden Kanunu‘na göre “Madenler Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup, içinde bulundukları arzın mülkiyetine tabi değildir. Madenler, devlet ya da üretilen madenden devlet hakkı ödenerek özel veya tüzel kişiler tarafından işletilebilir.”

orman maden izinleri

Orman Maden İzni Nedir, Nasıl Alınır?

Maden işletme ruhsatı verildikten sonra madenin işletmeye alınabilmesi için maden işletme izni verilmeden önce alınması gereken izinlerden bir tanesi de, eğer madencilik faaliyeti gösterilecek saha orman sayılan alanlar içerisinde kalıyorsa, orman iznidir. Bu izin; Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğü tarafından kendi mevzuat hükümlerine göre verilir. Güncel orman kadastrolarında, Devlet Ormanlarına isabet eden maden sahaları için MAPEG (Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü) İşletme Ruhsatı Süresince orman izni talep edilmelidir.  Bununla birlikte ormanlık alanlardan alınacak olan Maden izinleri sadece Ormancılık büro / şirketlerince 6831 sayılı Orman Kanununun 16. maddesi uygulama yönetmeliğine göre hazırlanan Orman izin dosyası ile talep edilebilmekte ve verilebilmektedir. Orman maden sahalarının ihtiyacına göre izinler:

• Maden İşletme Orman İzni: MAPEG’ den alınan İşletme İzni Sınırları İçerisinde Olmak Koşulu ile, Maden üretimi yapılması için işletme ruhsatına dayalı olarak Bakanlıkça verilen Açık Ocak, Galeri vb. izindir.
• Maden Tesis Orman İzni: Her türlü kırma, eleme, öğütme, kesme ve sayalama tesisleri ile işleme tesisleri kapsamında, sallantılı masa, jig, konsantratör, flotasyon, liç, kalsinasyon, bioksidasyon gibi cevher hazırlama ve zenginleştirme tesisleri, karıştırma, depolama, atık kazanma ve atık bertaraf tesisleri ile asfalt ve beton karıştırma üniteleri için talep edilen izinlerdir.
•  Maden Altyapı Tesisi Orman İzni : Madencilik faaliyetleri için zorunlu yol, su, röle istasyonu, haberleşme, doğal gaz boru hattı, enerji nakil hattı, trafo, bant konveyör, havai hat, asansör, havalandırma bacası, kuyu tesisleri, şantiye alanı, yemekhane, atölye, maden stok alanı, pasa döküm alanı, maden atığı döküm alanı, verimli toprak depolama alanı, atık barajı, patlayıcı madde ve müştemilatı deposu ve kantar tesisleri için talep edilen izinlerdir.

Orman Kanununun 16’ncı maddesi: “Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine, fon bedelleri hariç, bedeli alınarak Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verileceği, temditler dahil ruhsat süresince müktesep haklar korunmak kaydı ile Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, endemik ve korunması gereken nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda maden aranması ve işletilmesinin, Çevre ve Orman Bakanlığının muvafakatine bağlıdır.”

Madencilik sahalarının yapıldığı orman sahalarında, bitki örtüsü zarar görmekte ve bu sahalarda erozyon, habitat kaybı, drenaj bozulması oldukça fazla görünmektedir. Ayrıca iklim, röliyef, jeolojik yapı, su rejimi, topografya ve peyzajın olumsuz olarak değişmesine neden olmaktadır. Ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan madencilik faaliyetlerinin tamamen durdurulması yerine, bu faaliyetlerin orman ve çevre üzerindeki etkilerini en az düzeyde tutacak yöntem ve teknikleri geliştirmek ve uygulamak gerekmektedir.

Devlet ormanlarında maden ocağı açma ve işletme faaliyetlerine izin verilmesi durumunda ise orman arazisine, orman yollarına, ağaç servetine, yaban hayatına, ekosisteme ve çevreye vereceği her türlü zararların parasal karşılığının belirlenmesi ve bu bedellerin toplamının tazminat olarak orman idaresine yatırılması gerekmektedir.
Bunlar; madencilik için tahsis edilen orman arazisinden izin süresi boyunca gelir elde edilememesinin tazminatı, madencilik çalışması yapılması için meşcerelerin erken kesilmesinden kaynaklanan zararların tazminatı, madencilik faaliyetleri yapılan orman arazilerinin yapısının bozulması ve bu arazilerde uzun süre orman yetiştirilememesinin tazminatı, madencilik faaliyetleri yapılan orman arazilerinin rehabilite edilerek
yeniden ağaçlandırılması masraflarının tazminatı gibidir.

Devlet ormanlarında, orman madencilik izni konusunda öz izin ve kesin izin adıyla iki kavram vardır. Bunlardan bahsedecek olursak:

1. Ön izin: 6831 sayılı Orman Kanununun 16.maddesine ve bu maddenin yönetmeliğine göre, madencilik faaliyetlerinde arama ruhsatı düzenlendikten sonra ilk bir yıl ön arama yapılmaktadır. İrat kaydedilerek arama ruhsatının iptal olmaması için, ön arama süresi bitene kadar ön arama faaliyet raporu hazırlanarak projede belirtilen maden arama faaliyeti tamamlanıp madencilik faaliyetine ilişkin yatırım harcamaları gösterilmek mecburiyetindedir. Maden arama ön izin süresi boyunca, orman madencilik faaliyetleri yapılmasına izin verilmemekte ve saha teslimi yapılmamaktadır.
2. Kesin İzin: 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre, orman sahalarındaki maden işletme kesin izinleri, ruhsat süresi dikkat edilerek Orman ve Su İşleri Bakanlığının uygun görmesi halinde kesin izin verilmekte ve müracaat sahibine tebliğ edilmektedir. İzin sahibi, işletme izin belgesini orman idaresine vermeden madencilik faaliyetine başlayamaz. İzin sahibine saha teslimi yapılabilmesi için, tebligat tarihinden itibaren 3 ay içinde onaylı taahhüt senedi ya da teminatın verilmesi ve bedellerin ödenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde verilen izin bir bildirim yapılmadan iptal edilmekte ve müracaat sahibine iptal işlemi bildirilmektedir.

Orman Maden Çalışmalarından Sonra Süreç Nasıl İşler?

Ülkemizde ormanlar, mülkiyetine bağlı olmaksızın Anayasa’nın emredici hükümlerine göre devletin denetimi ve gözetimi altındadır. Ancak özel sektörün ormanlardan yararlanması için, izin veren istisnai hükümlerin usul ve esaslarının düzenlendiği kanunlar görülmektedir.  Bu izinlere göre yürütülen orman madencilik faaliyetlerinin büyük
kısmı devlet ormanlarında işletilmektedir. Maden çalışmalarının devam ettiği sahalarda gerekli denetleme ve düzenlemeler yapılmaktadır. Süresi dolan orman maden izin sahalarında rehabilite çalışmaları yapılmıştır. Bitme zamanına göre bazı arazilerde toprak işleme bazılarında ise ağaçlandırma çalışmaları yapılır.

Amaç maden faaliyeti yapan alanları iyileştirmek ve eski haline çevirmektir. Maden izinlerinin bugün devam ettiği gibi gelecekte de olabilmesi için yasal düzenlemeler titizlikle yapılmalıdır. Hem orman hem maden   yönünden zengin olan ülkemizde gereken denge sağlandığı vakit en az zararla bu işlemler tamamlanacaktır.