Türkiye’de ormancılığın 180 yıllık geçmişinden bahsedilir ama orman amenajmanının başlaması 100 yıl öncesine dayandırılır. Bu yazımızda Özel Orman Amenajman Planı nedir, nasıl yapılır gibi konulara değineceğiz. Aynı zamanda bu işi kimlerin yaptığına dair de bilgileri burada bulabileceksiniz.

Amenajman Nedir?

Ormanların ne zaman, ne ölçüde ve nasıl kullanılacağını planlayan ve ormanların sürekliliğinin sağlanabilmesi için ormancılık faaliyetlerinin nasıl yürütülmesi gerektiği sorularına yanıt arayan bilim dalıdır. Ormanlardan verim alınabilmesi için çalışılmaktadır.

Amenajman Planı Nedir ve Niçin Yapılır?

“Orman Amenajmanı, bir orman işletmesini veya onun ayrıldığı alt işletme ünitelerini saptanan amaçlara göre planlamak, plan uygulamalarını izlemek ve denetlemek, belirli aralıklarla yapılan envanterle işletmelerde meydana gelen değişmeleri ortaya koymak, işletmenin ekonomik sonucunu saptamak, buna göre süresi biten planı yenilemek
için gerekli bilgileri veren planlayıcı ve denetleyici bir ormancılık bilim dalıdır.” (İsmail Eraslan)

Amenajman planı hazırlanmasının en temel amaçlarından biri orman kaynaklarından sürekli ve en verimli biçimde yararlanmaktır. Hem bu amacın sağlanması hem de orman kaynaklarının güvenceye alınabilmesi adına mutlaka bu planların yapılması gerekmektedir. Orman amenajman planları yakın bir zamana kadar sadece odun hammaddesi
üretimi odaklı düzenlenirken, günümüzde orman kaynaklarının biyolojik çeşitlilik, karbon depolama, rekreasyon, odun dışı orman ürünleri üretimi gibi işlevlerinin öneminin artmasıyla birlikte ekosistem tabanlı olarak hazırlanmaya başlamıştır.

Orman amenajman planı hazırlanması işleminde, devlet ormanları ve hususi ormanların envanterlerinin gerçekleşmesi hedeflenmektedir. Ormanların ara yoklamasının yapılması, yenilenmesi ve plan değişikliği aynı zamanda denetlenmenin yapılabilmesi gibi birçok işlemler gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu planlamaların bazı amaçları vardır; orman kaynakları ve alt işletme ünite alanlarının bu sahalarda gelecekte neler yapılması gerektiği sürecini ele almak için başvurulan bir yoldur. Sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi adına oldukça önemli çalışmalardır. Bu planlama ile birlikte kesilmesi gereken ağaçlar kesilir, yani doğal denge korunuyor.

Ormancılık faaliyetleri etkin bir şekilde sürdürülebiliyor ve verimlilik en üst düzeye çıkarılıyor. Ormanlık alanlar kontrol altında tutularak tahribat minimum seviyeye indirilmeye çalışılıyor. Verimsiz alanlarda ağaçlandırma çalışmalarının önüne geçilerek kuruyup yok olma tehlikesi yok ediliyor.

Tüm ormancılık faaliyetleri bu planlara göre yapılmaktadır. Ormanların ekosistem yapılarının zaman içinde nasıl değiştiklerine gösteren raporlardır. Orman amenajman planları hukuksal belgelerdir. Geleceğin ve sürdürülebilirliğin teminatıdırlar. Yapılacak olan araştırmalar için gereken verilen bu planlardan elde edilebilir. Amenajman planı hukuksal zorunluluktur. Sektörel kalkınma planları bu planlara göre belirlenir. Planlama Süreci:

  1. Amaçların Saptanması: Birincil ve ikincil amaçların belirlendiği basamaktır.
  2. Envanter: Saptanan amaçlara ulaşmak için elde olan tüm olanakların belirlenmesi.
  3. Tasarım: Seçeneklerin belirlenmesi ve karşılaştırılmasıdır. Amaca yönelik tüm seçenekler belirlenir ve birbirleri ile karşılaştırılır.
  4. Modelleme: Tüm alternatifler arasından en uygun olan belirlenir.
  5. Plan Yapımı: Saptanan amaçlar, mevcut durum ve kararlaştırılan yöntem ile plan yapımının gerçekleştirilmesi adımıdır.
  6. Denetleme: Planın uygulamasıyla alınan sonuçların planda belirlenen hedeflerle karşılaştırılması ve bir olumsuzluk varsa bunların nasıl giderileceğinin belirlenmesi.

Orman amenajman planları Orman mühendisleri veya Yüksek Orman mühendisleri tarafından yapılmaktadır. Amaç daha verimli orman alanları oluşturmaktır. Planlama sürecinde zaman ve mekan oldukça önemlidir. Bu süre içinde ormanların nasıl ve ne kadar sürede ölçüleceği saptanmaya çalışılır.

4 Mayıs 2016 tarihinde 29702 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Yönetmeliği’nde amenajman planlarının nasıl olması gerektiği açıklanmaktadır.

“Devlet ormanlarında amenajman planı yapılmasına ilişkin usul ve esaslara göre yapılacak olan harita ve amenajman planı;

  1. a) Hükmi şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ormanlarda, ormanın tesis edilmesini müteakip ilk iş mevsiminde işe başlamak suretiyle en kısa zamanda orman idaresi tarafından parasız olarak yapılır.
  2. b) Hususi ormanlarda, sahipleri tarafından en kısa sürede yaptırılarak mülkiyet ve amenajman tekniği yönünden bölge müdürlüğünce incelenmesini müteakip uygunluğu halinde Genel Müdürlüğe gönderilir.
  3. c) Kadastro ve Mülkiyet Dairesi Başkanlığı ile Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı tarafından planın uygulanmasında sakınca olmadığı belirtilerek imza ile tasdik olunur.

Hususi ormanlarda amenajman planlarının sahipleri tarafından yaptırılmaması halinde amenajman planı, orman idaresi tarafından yapılarak masrafı iki yıl içinde dört eşit taksit halinde orman sahiplerinden alınır.

Amenajman planının uygulanmasının takibi ve kontrolü, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı ve ilgili orman idaresi tarafından müştereken yürütülür.”

Görüldüğü üzere Orman amenajman planı yetkili Orman Mühendislerince yapılan ve sürdürülebilirliğin sağlanması adına oldukça yararlı bir çalışmadır. Hem verimlilik sağlanırken orman kaynakları da korunma altına alınmış olmaktadır. Bu plan hukuksal olarak zorunluluktur.

Orman Genel Müdürlüğü’nün-Orman Amenajman Planlarının Uygulanmasına Ait Usul ve Esaslar yazısından aşağıda bir kesit belirtilmiştir. Detaylı bilgi için siteyi ziyaret edebilirsiniz.

 Her yılın sonunda işletme şefliğince yapılan işler ve meydana gelen değişiklikler ile ilgili amenajman planlarının uygulanmasının sonuçları hakkında yıllık raporlar düzenlenir. Her yılın sonunda bölme kartlarındaki kayıtlardan ve diğer belgelerden faydalanılmak sureti ile bir yıl içinde İşletme Şefliği ve İşletme Müdürlüğünde yapılan işlerle meydana gelen değişiklikler hakkında, plan uygulaması ile ilgili, tablo şeklinde olmak üzere örnekleri ilişik “Amenajman Planlarının Uygulanmasının Sonuçları Hakkında Yıllık Raporları” düzenlenir. Raporlar, İşletme
Şefliğince İşletme Müdürlüğüne, İşletme Müdürlüğünce Bölge Müdürlüğüne ve Bölge Müdürlüğünce
Orman Genel Müdürlüğüne gönderilir. Amenajman plan uygulamalarının sonuçları veri giriş sistemine kaydedilmesi hâlinde raporlamalar da bu sistem kullanılarak yapılır…